Türkiye’de tek-parti rejiminin sona ermesi, genellikle demokrasiye ya da çok-partili hayata geçiş dönemi olarak adlandırılır. Cemil Koçak, “Türkiye’de İki Partili Siyâsî Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950)” adlı kitap dizisinde, yerleşik sayılan tarihsel kabulleri tartışmaya açıyor ve bu adlandırmayı sorguluyor. Rejimin değişmesi, fakat dönüşememesi, bu sürecin temel özelliğidir. İçinde yaşadığımız siyâsî sistem ve bu sistemin kuruluş sürecinin yol açtığı sorunlar, bu dönemin de ürünüdür. Bu kapsamlı araştırma, üzerinde hayli tartışılan dönemi, bütün boyutlarıyla ve derinlemesine yeniden ele almayı öneriyor. Bunu önerirken yalnızca dış politika gelişmelerini ya da iç siyâsî tartışmaları değil, bunların aynı anda işlediği dinamik bir analizi hesaba katıyor. Belgeler, anılar, dergiler, gazeteler, diplomatik raporlar ile araştırmalar temelindeki tartışmalarla analiz çerçevesini geniş bir ufka yerleştiriyor. Cemil Koçak, Türkiye’de Millî Şef Dönemi (1938-1945) adlı araştırmasının devamı niteliğindeki bu kitap dizisiyle, Türkiye siyâsî tarihinin tartışmalı dönemlerinden birinin en ayrıntılı ve en kapsamlı panoramasını gözler önüne seriyor.
Rejim Krizi, tek parti olarak etkisini siyâsî hayatta mutlaklaştırmış CHP ile muhalefet partisi DP’nin en çetin dönemlerinden birine odaklanıyor. Sovyetler Birliği’ne karşı Batılı müttefiklerin yanında yer almaya çalışan Türkiye’nin dış politikası, Amerika ve İngiltere arasındaki diplomatik pazarlıklarla yeni bir safhaya girerken, iç politikada iktidar sol muhalefet üzerinde şedit bir baskı kurmuştur. DP’nin hareket sahasını kısıtlamaya da imkân veren bu politikalar siyâsî, iktisadî, sosyal ve askerî açıdan yeni bir dönemin doğum sancılarıdır.
Teşekkür ettim